Tai Chi dla zdrowia i medytacji – poczytaj o korzyściach

Zapraszamy do Tai Chi dla zdrowia i medytacji

Przedstawiamy artykuł, który pogłębia wiedzę o Tai Chi oraz uzupełnia informacje przekazywane przez instruktorów podczas zajęć.

Jest to zapis i tłumaczenie ścieżki dźwiękowej filmu pod tytułem „Zapraszamy do Tai Chi dla zdrowia i medytacji”, w którym udział biorą Mistrz Moy Lin Shin, doktor David Carson i inni.

Film zawiera wiele cennych informacji, które warto przedstawić w formie pisemnej. Umożliwi to lepsze zrozumienie kwestii poruszanych w filmie, wielokrotne wracanie do kluczowych tematów oraz, mamy nadzieję, coraz głębsze poznanie Tai Chi według nauk Mistrza Moy Lin Shina.

W trzech częściach przedstawiamy tłumaczenie najważniejszych treści filmu – począwszy od korzyści płynących z praktykowania tej formy Tai Chi, przez jego wpływ na nasze ciało, aż po to, czym różni się od innych form ćwiczeń.

Miłej lektury!  

JF

O cebuli i o wewnętrznej sztuce walki

Część I – Zaczynamy obierać cebulę

Korzyści płynące z uprawiania Tai Chi znane były w Chinach i na Dalekim Wschodzie od dawna. Na Zachodzie, a więc najpierw w Kanadzie, potem w Europie, Australii i USA, korzyści te zaczęły być powszechnie znane dopiero od 1970 roku, kiedy Mistrz Moy Lin Shin przywiózł do Kanady swój styl Tai Chi. Tai Chi w wersji Mistrza Moy to ciąg 108 ruchów, którym nieustannie towarzyszy ruch obrotowy i rozciąganie. Celem ćwiczeń jest przywrócenie naturalnej harmonii ciała i umysłu. Bez względu na to, czy ćwiczący jest zainteresowany gimnastyką, redukcją stresu, medytacją, czy sztuką walki, podstawą zawsze pozostaje wzmocnienie i uelastycznienie ciała.

Powolne, płynne ruchy obrotowe pomagają rozluźniać stawy i usuwać napięcia z naszego ciała. Ruch rozciągający umożliwia ćwiczenie nie tylko dużych mięśni, ale również ścięgien, które są z nimi połączone. Jak jednak te ruchy wpływają na ciało? W jaki sposób pojawiają się korzyści?

To, co czyni ten styl Tai Chi tak unikalnym na tle innych sztuk walki, to fakt, że jest to ćwiczenie wewnętrzne. Kiedy mówimy o wewnętrznym aspekcie ćwiczenia, mamy na myśli dokładnie to, co sugeruje nazwa – pracę, która zachodzi wewnątrz ciała.  Można to sobie wyobrazić jako proces stopniowego przechodzenia od zewnętrznej formy do bardziej wewnętrznych aspektów ruchu. To trochę jak obieranie cebuli – zaczynamy od zewnętrznych warstw, pracując głównie nad dużymi grupami mięśni, a następnie stopniowo przechodzimy do głębiej położonych partii ciała, przenosząc tam ruch rozciągający.

Pierwsze doświadczenia z Tai Chi Mistrza Moy koncentrują się na dużych grupach mięśni. W czasie ćwiczeń odczuwamy intensywną pracę mięśni nóg, ramion i pleców. Tak jak w przypadku innych ćwiczeń, to te grupy mięśni są najbardziej zaangażowane. Jednak w Tai Chi angażujemy je do wytężonej pracy w taki sposób, aby wykonywały one pełen zakres swojego ruchu. Ten pełny zakres ruchu jest niezwykle korzystny dla stawów, takich jak stawy łokciowe, biodrowe, kolanowe, a także dla stawów dolnej części pleców i miednicy.

W miarę jak ćwiczący pracuje nad rozciąganiem i odkrywa kolejne warstwy Tai Chi, mięśnie stają się bardziej elastyczne. Wraz z elastycznością pojawia się lepsza koordynacja ruchowa, co z kolei umożliwia ćwiczenie mniejszych partii mięśni. Ćwiczenie tych mniejszych grup mięśni pozwala na subtelniejszą kontrolę ruchów i jeszcze lepszą koordynację.

Te odczucia, które stopniowo rozwijają się u ćwiczącego, dają mu lepszą kontrolę nad ruchem swojego ciała. To poczucie kontroli pozwala na przechodzenie do pracy nad coraz bardziej wewnętrznymi aspektami ciała. Oznacza to, że ćwiczymy nie tylko mięśnie i ścięgna, ale również więzadła łączące stawy. Więzadła te są trudne do ćwiczenia i często pomijane w innych rodzajach aktywności fizycznej. Tai Chi umożliwia ich ćwiczenie poprzez ruchy obrotowe i rozciągające.

W miarę jak ćwiczący robi postępy w ruchach obrotowych i rozciągających, zaczyna odczuwać te ruchy także w plecach i kręgosłupie. W naszym Tai Chi ruch kręgosłupa jest czymś wyjątkowym.

Kręgosłup – kluczowy element Tai Chi

Kręgosłup sam w sobie odgrywa kluczową rolę w rozwoju Tai Chi. Początkujący często słyszą wskazówki typu „obracaj kręgosłupem” lub „rozciągaj kręgosłup”. Choć na początku te uwagi mogą wydawać się mało zrozumiałe, z czasem, gdy ćwiczący zaczyna odczuwać ruch w kręgosłupie, zaczyna także rozumieć, co się dzieje.

Aby to lepiej zrozumieć, przyjrzyjmy się bliżej budowie kręgosłupa. Kręgosłup to skomplikowana struktura, złożona z 21 kręgów oddzielonych dyskami i małymi stawami (small facet joints). Pomiędzy kręgami wychodzą nerwy, które łączą kręgosłup z kluczowymi funkcjami naszego ciała. U podstawy kręgosłupa znajduje się kość krzyżowa, połączona z kośćmi biodrowymi, do których z kolei przymocowane są kości udowe.

Podczas wykonywania ruchów Tai Chi cała ta struktura się obraca. Na początku odczuwamy ruchy na zewnątrz, ale w miarę jak rozluźniają się biodra i stawy miednicy, ruch ten przenosi się coraz bardziej do wnętrza ciała. Zaczynamy odczuwać stawy krzyżowo-biodrowe, a następnie kręgi odcinka lędźwiowego. Z czasem odczucie rozciągania przenosi się w górę kręgosłupa.

Górna część kręgosłupa i żebra

Od górnej części kręgosłupa, czyli odcinka piersiowego, odchodzi 12 żeber. Jest to obszar trudny do ćwiczenia, ponieważ połączenia żebrowe ograniczają możliwości ruchów. W Tai Chi wprowadzamy ruch do tego obszaru poprzez ruch obrotowy i rozciągający, a także poprzez ruch rozszerzający (expansion) i kurczący (contraction).

Pod klatką piersiową znajduje się przepona, która łączy się zarówno z żebrami, jak i z tylną częścią kręgosłupa. Dzięki ruchom obrotowym, rozciągającym, rozszerzającym i kurczącym, przepona jest delikatnie pobudzana. Te ruchy pomagają ćwiczącemu bardziej się zrelaksować.

Rola układu nerwowego w Tai Chi

Wspomnieliśmy wcześniej o nerwach wychodzących spomiędzy kręgów i zasilających całe ciało. Dzięki delikatnym ruchom przenoszonym w Tai Chi na kręgosłup, nerwy te są stymulowane, co prowadzi do rozluźnienia różnych narządów w ciele, a to z kolei wprowadza harmonię do systemu nerwowego.

Ruchy obrotowe oraz ćwiczenia kręgosłupa są najważniejsze dla postępu w Tai Chi. Rozciąganie i rotacja kręgosłupa to kluczowe elementy, które pozwalają ciału rozwijać się i harmonizować. Ćwiczący zaczyna odczuwać, że jego ruchy stają się coraz bardziej zintegrowane i wewnętrzne.

Część II – Kontynuujemy obieranie cebuli

W tej części skupimy się na rejonie brzucha i organach wewnętrznych. W miarę jak nasze ruchy stają się bardziej płynne, a kręgosłup bardziej elastyczny, zaczynamy odczuwać delikatne ruchy wokół brzucha. Z czasem, poprzez rozciąganie i rozszerzanie, ruch ten przenosi się także na organy wewnętrzne.

Ćwiczenie organów wewnętrznych to idea obca dla większości z nas. Często kojarzymy ją z napinaniem i wzmacnianiem mięśni brzucha, ale w Tai Chi chodzi o coś więcej. Początkowo uczucie ruchu w brzuchu może być niestabilne i niezależne od kontroli ćwiczącego. Jednak w miarę jak ciało się otwiera i rozluźnia, ruch ten staje się bardziej kontrolowany. 

Ten subtelny, delikatny masaż organów wewnętrznych, wynikający z poprawy krążenia, przynosi różne korzyści zdrowotne. Ruchy te wpływają na system trawienny, poprawiając nasze trawienie i ogólnie wspierając funkcjonowanie organów wewnętrznych.

Tai Chi jako całościowa forma ćwiczeń

Widzimy więc, że postęp w Tai Chi, od formy zewnętrznej do wewnętrznej, oznacza pracę z wnętrzem ciała – aż do samych organów wewnętrznych. Tai Chi porusza całe nasze ciało, zaczynając od zewnętrznego rozciągania dużych grup mięśni, aż po wewnętrzne oddziaływanie na organy.

Istnieje kilka kluczowych zasad w naszym Tai Chi, które ćwiczący będą słyszeć często. Są to: rozciąganie, siadanie, obracanie, rozszerzanie i kurczenie, a przede wszystkim relaks. Wszystkie te zasady stosuje się podczas całego ciągu ćwiczeń. Obserwując Mistrza Moy wykonującego ciąg, można zauważyć, jak integruje on wszystkie te zasady w swoich ruchach.

Elementy rozciągania, rotacji i relaksu

Rozciąganie to element, który przewija się przez cały ciąg ćwiczeń. W miarę jak pogłębiamy nasze rozumienie ruchu, rozciąganie staje się coraz bardziej intensywne. W Tai Chi rozciąganie jest całościowe – angażuje całe ciało, od pięt po czubki palców, gdy rozciągamy się do przodu.

Rozciąganie jest połączone z przysiadaniem i obracaniem, kolejnymi elementami występującymi w ciągu ćwiczeń. To właśnie ruch obrotowy czyni rozciąganie w tej wersji Tai Chi wyjątkowym.
W większości innych ćwiczeń rozciągających mamy do czynienia z rozciąganiem liniowym, czyli bez rotacji. W Tai Chi rotacja obejmuje całe ciało – gdy obracamy biodra, obracają się także nogi, a gdy obracamy kręgosłup i wyciągamy ramiona, rozciągają się wszystkie stawy górnej części ciała.

Kolejny element to rozszerzanie i kurczenie. Początkowo odczuwamy je jako rozszerzanie i kurczenie poszczególnych grup mięśni. W miarę jak pogłębia się nasze zrozumienie rozciągania, występuje także rozszerzanie i kurczenie stawów. Rozciągnięcie stawów otwiera je i rozszerza, gdy ciało idzie do przodu, a gdy wracamy, stawy się kurczą. 

Jak wcześniej wspomnieliśmy, z czasem rozszerzanie i kurczenie wchodzi coraz głębiej – od kończyn i zewnętrznych struktur ciała po wnętrze i struktury wewnętrzne. W każdym ruchu, gdy przenosimy ciężar ciała raz do przodu, raz do tyłu, odczuwamy, jak rozszerzanie i kurczenie zachodzi również w okolicach brzucha.

Piątym elementem, który może być najtrudniejszy do opanowania, jest relaks i rozluźnienie. Relaks nabiera różnych znaczeń na różnych etapach naszej praktyki. Współcześnie coraz częściej uznaje się, że umiejętność relaksacji jest kluczowa w radzeniu sobie z powszechnym stresem, który dotyka większość ludzi w nowoczesnym świecie. Stres może negatywnie wpływać na naszą fizjologię, a opanowanie sztuki relaksu jest skuteczną metodą radzenia sobie z napięciami.

W Tai Chi relaks jest integralną częścią ruchu. Powolne wykonywanie ruchów daje przestrzeń na pogłębianie relaksu. Istnieje efekt zwrotny – gdy rozciągamy się powoli do przodu, nasz relaks staje się głębszy. W innych formach ćwiczeń relaks jest często oddzielony od samego ćwiczenia, podobnie jak rozciąganie jest odrębnym elementem w wielu metodach treningowych. W Tai Chi Mistrza Moy Lin Shina wszystkie te elementy są zintegrowane w poszczególnych ruchach ciągu, co sprawia, że Tai Chi jest kompletną, całościową formą ćwiczeń.

Część III – Coraz głębiej obieramy cebulę

Dotychczas omawialiśmy korzyści zdrowotne płynące z praktykowania Tai Chi z perspektywy człowieka Zachodu. Na Wschodzie podejście do zdrowia jest jednak inne. Tam spojrzenie na zdrowie i na przyczyny jego pogorszenia znacząco różni się od naszego.

Tai Chi jest ćwiczeniem mającym na celu utrzymanie zdrowia, a według wschodnich koncepcji, pogarszający się stan zdrowia jest efektem zakłóceń w krążeniu energii w naszym ciele, znanej jako chi. Chi, zwana również siłą życia (life force) lub energią wewnętrzną (intrinsic energy), to coś, czego nie możemy dotknąć, ale co jesteśmy w stanie poczuć, gdy robimy postępy w Tai Chi.

W ciele istnieje system meridian, wzdłuż którego znajdują się punkty akupunkturowe. Na Wschodzie uważa się, że wszelkie zakłócenia w przepływie chi, czyli blokady w tych punktach, są przyczyną chorób. Tai Chi zostało opracowane, aby otwierać te punkty i umożliwiać swobodny przepływ energii, usuwając blokady na meridianach.

Krążenie w kontekście Tai Chi

Kiedy mówimy o krążeniu z perspektywy człowieka Zachodu, mamy na myśli przepływ krwi w układzie krwionośnym oraz przepływ limfy w układzie limfatycznym. W kontekście przepływu chi, krążenie ma jednak szersze znaczenie, wykraczające poza samą krew i limfę.

Taoiści, którzy opracowali ten styl Tai Chi, stworzyli go, aby wspierać przepływ chi w ciele człowieka i w ten sposób zapewnić zdrowie. Wspomnieliśmy wcześniej o relaksacji – aspekt relaksacji w Tai Chi jest ściśle powiązany z medytacyjnym charakterem ruchów. Tai Chi często nazywane jest medytacją w ruchu. Skupienie, które jest potrzebne podczas wykonywania ciągu, oraz rozwijane poprzez ćwiczenia, umożliwia wewnętrzną relaksację, co jest kluczowe dla usuwania blokad w przepływie chi w meridianach.

Siadanie i rozciąganie w rejonie miednicy

Podczas ćwiczeń, przenoszenie ciężaru ciała z jednej nogi na drugą poprzez siadanie odgrywa ważną rolę w otwieraniu i rozciąganiu rejonu miednicy. To rejon, który ma kluczowe znaczenie w Tai Chi – przez miednicę przechodzi większość naczyń krwionośnych, nerwów, żył i arterii. 

Rozciąganie i otwieranie tego obszaru tworzy więcej przestrzeni dla efektywniejszego funkcjonowania tych struktur w naszym ciele. Połączenie siadania, obracania i rozciągania wspiera proces otwierania miednicy, co ma bezpośredni wpływ na zdrowie i dobre samopoczucie ćwiczącego.

Tai Chi a proces starzenia

Wschodnia koncepcja zdrowia i jej związek z Tai Chi świetnie pasuje do tego, co wiemy o procesie starzenia się oraz o ćwiczeniach dla osób starszych. W miarę starzenia się pojawiają się problemy z krążeniem, które często objawiają się w postaci zimnych rąk, stóp i innych dolegliwości.

Regularne praktykowanie Tai Chi pozwala na poprawę krążenia – zarówno krwi, jak i chi. Wiele osób ćwiczących Tai Chi zauważa poprawę w tym zakresie. Niezależnie od tego, czy myślimy o tym w kontekście wschodnim (przepływ chi), czy zachodnim (krążenie krwi), usprawnienie krążenia jest bezpośrednio związane z otwieraniem różnych miejsc i struktur w ciele, co pomaga w zachowaniu zdrowia.

Jest to jeden z powodów, dla których Tai Chi może być uznawane za idealną formę ćwiczeń dla ludzi w każdym wieku, pomagającą spowolnić proces starzenia się.

Długowieczność i styl taoistyczny

Taoiści, w swoim poszukiwaniu zdrowia i długowieczności, zawsze starali się znaleźć sposób na przedłużenie życia. Tai Chi w wersji Mistrza Moy, zwane przez niego stylem taoistycznym, wydaje się być jednym z najlepszych sposobów, jakie zostały opracowane, aby wspomóc długowieczność i zdrowie.

Czyż nie?